Μπέλλος Νικόλαος MD 
Ειδικός Παθολόγος

Εξωτερικά η καρδιά περιβάλλεται από μία λεπτή μεμβράνη το περικάρδιο, το οποίο αποτελείται από δύο υμένες - πέταλα. 
Ανάμεσα στους υμένες υπάρχει μία μικρή απόσταση που ονομάζεται περικαρδιακή κοιλότητα.
Όταν δημιουργηθεί φλεγμονή σε κάποιον υμένα του περικαρδίου, τότε η κατάσταση αυτή ονομάζεται περικαρδίτιδα.

Αρχικά η περικαρδίτιδα μπορεί να είναι ξηρή δηλαδή χωρίς συλλογή υγρού στην περικαρδική κοιλότητα.  
Καθώς όμως η φλεγμονή εξελίσσεται τότε δημιουργείται περικαρδιακή συγκέντρωση υγρού προκαλώντας μία σειρά διαταραχών, τα λεγόμενα  περικαρδιακά σύνδρομα.

​

Ποιά είναι τα αίτια που μπορεί να προκαλέσουν περικαρδίτιδα;
Τα αίτια είναι πολλά και πολλές φορές απροσδιόριστα. Αρκετές φορές η περικαρδίτιδα οφείλεται σε λοιμώδη αίτια από ιούς και μικρόβια. Άλλες φορές μπορεί να οφείλεται σε υποκείμενες παθήσεις ή τραυματισμούς.

▶️ Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που δεν μπορεί να προσδιορισθεί η αιτία (Ιδιοπαθής περικαρδίτιδα).

Αναλυτικά >

Λοιμώδη αίτια:

• Ιογενής περικαρδίτιδα από covid -19, coxsackie, echovirus, αδενοϊούς, ιό γρίπης, ιό λοιμώδους μονοπυρήνωσης, cytomegalovirus, influenza, HIV, ιός παρωτίτιδας, κ.α.

• Φυματιώδης περικαρδίτιδα από το mycobacterium tuberculosis.

• Βακτηριακή περικαρδίτιδα από πνευμονιόκοκκο, σταφυλόκοκκο, στρεπτόκοκκο, λεγιονέλλα, σύφιλη, Rickettsia, Chlamydia, Borrelia, Mycoplasma, Ureaplasma, κ.α.

• Μυκητιασική περικαρδίτιδα από ιστοπλάσμωση, κοκκιδιωμύκωση, καντιντίαση, βλαστομύκωση.

​

Μη λοιμώδη αίτια:

• Έμφραγμα του μυοκαρδίου

• Νεφρική ανεπάρκεια

• Κακοήθεις όγκοι

• Συστηματικές νόσοι όπως ο ερυθηματώδης λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα, σκληροδερμία, ρευματικός πυρετός, αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, σύνδρομο Sjogren, σύνδρομο Reiter, κ.α.

• Θωρακικός τραυματισμός

• Λευχαιμία

• Υποθυρεοειδισμός (μυξοίδημα)

• Ακτινοβολία στο θώρακα για την θεραπεία καρκίνου

• Παρενέργεια κάποιων φαρμάκων 

​

Ποιά είναι τα συμπτώματα της περικαρδίτιδας;
Η περικαρδίτιδα προκαλεί δυνατό οξύ διαξιφιστικό πόνο στο κέντρο ή αριστερά στον θώρακα, που αυξάνεται κατά την εισπνοή και ιδιαίτερα όταν ο ασθενής επιχειρεί να ξαπλώσει.
Ο πόνος μπορεί να επεκτείνεται στον λαιμό, τους ώμους και την ράχη.

• Όταν ο ασθενής σκύβει τον κορμό του προς τα εμπρός, τότε νιώθει μία ελαφριά ανακούφιση.

Άλλα συμπτώματα είναι:

• Δύσπνοια (ιδιαίτερα σε ξαπλωτή θέση)

• Αίσθημα παλμών

• Πυρετός

• Αίσθηση κακουχίας και αδυναμίας

• Βήχας

• Κοιλιακό άλγος και οίδημα των ποδιών

• Υπόταση

​

Ποιές είναι οι μορφές της νόσου ;
Ανάλογα με το στάδιο και τις επιπλοκές της νόσου, η περικαρδίτιδα εκδηλώνεται ως:

• Οξεία Περικαρδίτιδα. Δεν προκαλεί σοβαρά προβλήματα και οι περισσότεροι ασθενείς θεραπεύονται με την κατάλληλη αγωγή εντός λίγων ημερών ή εβδομάδων.

• 
  Χρόνια περικαρδίτιδα. Αν η νόσος δεν θεραπευτεί και συνεχίσει περισσότερο από 3 μήνες, θεωρείται χρόνια περικαρδίτιδα η οποία μπορεί να υποτροπιάσει.

• Υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα. Στη περίπτωση αυτή προκαλούνται συμπιεστικές και συσφιγκτικές καταστάσεις που μπορεί να είναι απειλητικές για την ζωή.

• Συμπιεστική περικαρδίτιδα.  Το περικάρδιο χάνει την ελαστικότητά του, γίνεται παχύ και δύσκαμπτο και περιορίζει την σωστή λειτουργία της καρδιάς.  

• Καρδιακός επιπωματισμός. Το περικάρδιο γεμίζει με μεγάλη ποσότητα υγρού με αποτέλεσμα η καρδιά να δυσκολεύεται να αντλήσει αρκετό αίμα. Η κατάσταση αυτή είναι επικίνδυνη και εάν δεν γίνει αμέσως παρακέντηση και αφαίρεση του υγρού επέρχεται ο θάνατος.

​​

Πώς γίνεται η διάγνωση της περικαρδίτιδας;
Ο γιατρός θα λάβει το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς και θα ακροαστεί την καρδιά του η οποία δίνει το χαρακτηριστικό εύρημα του ήχου της περικαρδιακής τριβής.
Επίσης θα κάνει ηλεκτροκαρδιογράφημα στον ασθενή για να ελέγξει τις διαταραχές του καρδιακού ρυθμού.

Σημαντικά διαγνωστικά εργαλεία είναι, η ακτινογραφία θώρακα, το υπερηχοκαρδιογράφημα και ο αιματολογικός έλεγχος  όπως: γενική αίματος, ταχύτητα καθίζησης των ερυθρών αιμοσφαιρίων, καρδιακά ένζυμα LDH, CPK, ουρία, κρεατινίνη, κ.α.

​

Ποιά είναι η θεραπεία της περικαρδίτιδας;
Οι θεραπείες για την περικαρδίτιδα επικεντρώνονται στην καταπολέμηση του αίτιου που την προκαλεί.
Συνιστάται ξεκούραση, φαρμακευτική αγωγή με αντιφλεγμονώδη φάρμακα και σε σοβαρότερες περιπτώσεις κορτιζόνη.  Αν η περικαρδίτιδα υποτροπιάσει, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και κολχικίνη.
Σε οξείες περιπτώσεις, που το περικαρδιακό υγρό παράγεται γρήγορα και σε μεγάλη ποσότητα, απαιτείται η άμεση εισαγωγή του ασθενούς στο νοσοκομείο για να γίνει παρακέντηση του περικαρδίου και αφαίρεση του υγρού από την καρδιά.