Μπέλλος Νικόλαος MD 
Ειδικός Παθολόγος

Σημερινή Εποχή και Κατάθλιψη

 

Την σημερινή μας εποχή βιώνουμε καθημερινά δραματικές καταστάσεις με την πανδημία, τις καραντίνες, τις επιχειρήσεις που κλείνουν, τους εργαζόμενους που απολύονται και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού να ζει  σε οικονομική ανέχεια.

 

Εξαιτίας αυτής της κατάστασης  έχουν πολλαπλασιαστεί τα ψυχολογικά προβλήματα και οι αγχώδεις διαταραχές σε παγκόσμιο επίπεδο. 

Οι τελευταίες έρευνες δυστυχώς δείχνουν συντριπτική αύξηση του κλονισμού της ψυχικής υγείας των ανθρώπων δημιουργώντας ανησυχητικές προβλέψεις.

Ταυτόχρονα ο φόβος για τον κορονοϊό  έχει προκαλέσει στο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού μικροβιοφοβία και ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές, επιδεινώνοντας την ψυχολογική πίεση και το stress.

 

Όλη αυτή η συσσωρευτική ψυχολογική επιβάρυνση σε καθημερινή βάση, έχει δημιουργήσει καταθλιπτικά φαινόμενα σε πολλούς συνανθρώπους μας.

 

Τι είναι η κατάθλιψη

Η κατάθλιψη είναι μία ψυχική νόσος που προκαλεί ψυχικό πόνο και επηρεάζει την συμπεριφορά, τις λειτουργικές, τις πνευματικές και τις σωματικές ικανότητες του πάσχοντος.

Η ετυμολογία της λέξης κατάθλιψη, προέρχεται από το ρήμα καταθλίβω που σημαίνει συμπιέζω - καταπιέζω.

Η κατάθλιψη αποτελεί ένα αυξανόμενο πρόβλημα της σημερινής κοινωνίας και εμφανίζεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες ανεξαρτήτως φύλου.

 

Τα πιο κοινά είδη κατάθλιψης είναι: 

• Η μείζων κατάθλιψη  που αποτελεί την σοβαρή μορφή της νόσου η οποία εκδηλώνεται με σωρεία συμπτωμάτων που επηρεάζουν τον ασθενή στην καθημερινότητα του, καθιστώντας τον ανίκανο να εργαστεί ακόμη και να κοιμηθεί ή να φάει.

• Η χρόνια δυσθυμία η οποία είναι λιγότερο έντονη, αλλά επηρεάζει σημαντικά τον καθημερινό τρόπο ζωής του πάσχοντα, προκαλώντας του ψυχικές και λειτουργικές ανωμαλίες.

• H διπολική κατάθλιψη η οποία προκαλεί εναλλαγές στην διάθεση και τις συναισθηματικές λειτουργίες και συμπεριφορές του πάσχοντα.

 

Άλλα είδη κατάθλιψης είναι:  η άτυπη κατάθλιψη, η εποχιακή κατάθλιψη, η επιλόχειος κατάθλιψη και η διαταραχή προσαρμογής.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα της κατάθλιψης

Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι η συνεχόμενη θλίψη, η μελαγχολία, το άγχος και η εσωτερική δυσφορία καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας για μεγάλο χρονικό διάστημα (μήνες, χρόνια).

Βασικά συμπτώματα επίσης είναι οι αρνητικές σκέψεις  (πχ σκέψεις θανάτου, φοβίες), οι αρνητικές σκέψεις για τους άλλους και το κοινωνικό περιβάλλον, η έλλειψη ενεργητικότητας, η ανησυχία και η απαισιοδοξία για το μέλλον.

 

Άλλα συμπτώματα είναι:

• Η μειωμένη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση (αισθήματα και σκέψεις ενοχής)

• Η δυσκολία στη συγκέντρωση και στην σκέψη

• Η αποφυγή κοινωνικών συναναστροφών και δραστηριοτήτων

• Η απώλεια ευχαρίστησης

• Οι διαταραχές στον ύπνο (ξύπνημα πολλές φορές στη διάρκεια της νύχτας, ξύπνημα και αδυναμία να ξανακοιμηθεί)

• Οι διαταραχές στην όρεξη (ανορεξία, υπερφαγία, βουλιμία)

• Η κόπωση και η αίσθηση εξάντλησης

• Οι ανεξήγητοι ψυχοσωματικοί και μυοσκελετικοί πόνοι (πονοκέφαλοι, μυϊκοί πόνοι, ναυτίες, πόνοι στο στήθος, κ.α.)

• Η μειωμένη ερωτική επιθυμία, κ.α.

• Οι τάσεις αυτοκτονίας ή και αυτοκαταστροφής (πχ σκέψεις αυτοκτονίας, αυτοτραυματισμοί)

 

Ποια είναι τα αίτια της κατάθλιψης

Η κατάθλιψη μπορεί να μην έχει ένα και μοναδικό αίτιο αλλά να προκληθεί από πολλούς και διαφορετικούς συσσωρευτικούς και παρατεταμένους παράγοντες, όπως το χρόνιο στρες, την κακοποίηση, τη γονεϊκή αποστέρηση, τα προσωπικά προβλήματα, το πένθος, την απόλυση από την εργασία, το διαζύγιο, τις οικονομικές δυσκολίες, μία σοβαρή ασθένεια, κ.α.

Ωστόσο μεγάλο ρόλο παίζουν οι γενετικοί παράγοντες, γι΄αυτό και κάποια άτομα είναι πιο επιρρεπή να εκδηλώσουν τη νόσο.

Η χημική βιολογία του εγκεφάλου, η λειτουργία των νευροδιαβιβαστών και οι ορμόνες, έχουν διαφορά από άνθρωπο σε άνθρωπο και επηρεάζουν διαφορετικά την σταθερότητα της ψυχικής διάθεσης με αποτέλεσμα κάποια άτομα να έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη.

Επίσης οι γυναίκες έχουν την τάση να εμφανίσουν κατάθλιψη συχνότερα από τους άνδρες και ιδιαίτερα μετά τον τοκετό (επιλόχεια κατάθλιψη) και την εμμηνόπαυση.

 

Άλλα αίτια εμφάνισης της κατάθλιψης μπορεί να είναι παθολογικά όπως:

• Οι ενδοκρινικές παθήσεις (πχ θυρεοειδοπάθειες)

• Οι παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος (πχ  πάρκινσον, σκλήρυνση κατά πλάκας, εγκεφαλικά επεισόδια, κ.α)

• Οι λοιμώξεις του κεντρικού νευρικού συστήματος (πχ λοιμώδης μονοπυρήνωση)

• Ορισμένες φαρμακευτικές αγωγές, κ.α.

 

Ποιες είναι οι επιπλοκές της κατάθλιψης

Αν δεν αντιμετωπιστεί η κατάθλιψη οδηγεί τον πάσχοντα σε κοινωνική, εργασιακή και οικογενειακή απομόνωση.  Πολλές φορές ο πάσχοντας στρέφεται στο αλκοόλ και στις εξαρτησιογόνες ουσίες.

Οι σοβαρές μορφές κατάθλιψης που δεν αντιμετωπίζονται θεραπευτικά, μπορεί να οδηγήσουν τον πάσχοντα σε πράξεις αυτοτραυματισμού και αυτοκτονικότητας.

Επιπλέον η κατάθλιψη που δεν αντιμετωπίζεται προδιαθέτει για άνοια.

 

Πως γίνεται η διάγνωση της κατάθλιψης

Οι πρώτοι γιατροί που θα διαγνώσουν τη νόσο στον ασθενή, είναι ο Γενικός Ιατρός και ο Παθολόγος. Αυτό συμβαίνει γιατί αυτές οι δύο ιατρικές ειδικότητες είναι η πρώτη επιλογή του καταθλιπτικού ασθενή που θα απευθυνθεί για τα ψυχοσωματικά συμπτώματα που νιώθει.

Σαφώς την οριστική διάγνωση την κάνει ο ψυχίατρος  βάσει των ειδικών κριτηρίων της νόσου.

 

Ποια είναι η θεραπεία για την κατάθλιψη

Το μεγάλο πρόβλημα για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης, είναι να αποδεχθεί ο ίδιος ο ασθενής ότι χρειάζεται Ιατρική βοήθεια.

Σήμερα η κατάθλιψη είναι αποτελεσματικά αντιμετωπίσιμη με τις κατάλληλες φαρμακευτικές θεραπευτικές αγωγές.  Επικουρικά η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει.

Ο έμπειρος γιατρός θα αφιερώσει τον προσήκοντα χρόνο για την εξέταση του καταθλιπτικού ασθενούς, θα διερευνήσει σε βάθος τα αίτια και τα συμπτώματα της νόσου και θα χορηγήσει εξατομικευμένη φαρμακευτική αγωγή, ώστε ο ασθενής να βελτιωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Ο γιατρός μένει σε διαρκή επαφή με τον ασθενή, αξιολογώντας και προσαρμόζοντας την θεραπεία για την ομαλή αποκατάσταση των εγκεφαλικών και ψυχικών λειτουργιών.

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα νέας γενιάς επαναφέρουν την ισορροπία των νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο με ελάχιστες παρενέργειες, στοχεύοντας στην βελτίωση και θεραπεία του ασθενούς.